گزارشی به‌مناسبت سومین سالگرد درگذشت آیت‌الله صافی‌گلپایگانی؛
آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی دبیر اسبق شورای نگهبان؛ استوانه حوزه و امین امام خمینی (ره)
پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان – بهمن آخرین سال قرن چهاردهم هجری شمسی به نیمه نرسیده بود که آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی که از مراجع عظام تقلید بود و به مدت 8 سال نیز عضو و دبیر شورای نگهبان بود، دار فانی را وداع گفت.
رهبر معظم انقلاب و شخصیت‌های بزرگ دینی و مقامات سیاسی در پی رحلت این مرجع دینی پیام‌های تسلیتی صادر کردند. در پیام رهبر معظم انقلاب آمده بود: «ایشان از استوانه‌های حوزه‌ی علمیه قم و از برجستگان علمی و عملی و پر سابقه‌ترین عالم دینی در آن حوزه‌ی مبارک بودند... در دوران انقلاب، امین و مورد اعتماد حضرت امام خمینی رحمه‌الله علیهم به شمار می‌رفتند. سال‌ها در شورای نگهبان رکن اصلی آن شورا محسوب می‌شدند و پس از آن هم همواره درباره‌ی مسائل انقلاب و کشور، دلسوزانه و مسئولانه ورود می‌کردند و بارها اینجانب را از نظرات و مشورت‌های خود مطلع و بهره‌مند می‌ساختند...» (متن کامل پیام رهبر معظم انقلاب: https://khl.ink/f/49525)
در ادامه گزارشی از زندگی آیت‌الله صافی گلپایگانی که بین سال‌های 1359 تا 1367 عضو و دبیر شورای نگهبان بود، با تاکید بر نقش وی در دبیری شورای نگهبان و پاسداری از دین و انقلاب را می‌خوانیم:
آیت‌الله صافی؛ متعهد به اسلام
22 خرداد سال 1365 امام خمینی (ره) در نامه‌ای به شورای نگهبان در خصوص دبیر این شورا نوشتند: «لیاقت و تعهدشان محرزست... و در مدت طولانی خدمت، آشنایی وافر به مسائل جاریه دارند.»
امام در این نامه از فردی سخن می‌گویند که از شاگردان آیت‌الله العظمی بروجردی، داماد آیت‌الله العظمی محمدرضا گلپایگانی و دبیر اسبق شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان رهبری است.
«آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی» 30 بهمن سال 1297 در شهر گلپایگان به دنیا آمد. پدرش مرحوم آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی است که علاوه بر تخصص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش‌های مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق و حدیث در زمینه شعر و خوشنویسی هم فعالیت داشت. مادر او نیز دختر آیت‌الله آخوند ملامحمدعلی شاعره و عاشق اهل‌بیت (ع)، بود.
از مشاورت آیت‌الله‌العظمی بروجردی تا مبارزه با طاغوت
آیت‌الله صافی گلپایگانی از دوره نوجوانی و در همان شهری که به دنیا آمد، تحصیلات دینی خود را آغاز کرد و کتب پایه ادبیات عرب را نزد آخوند ملا ابوالقاسم (قطب) آموخت و مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همان جا طی کرد. برخی از درس‌ها را نیز نزد پدرش آموخت.
او 23 ساله بود که عازم قم شد تا در حوزه علمیه قم به تحصیل تکمیلات دینی بپردازد. پس از چند سال هم به نجف رفت تا از محضر اساتید حوزه نجف استفاده کند. او در مدت اقامت یک‌ساله در نجف، در کلاس‌های اساتیدی همچون آیات عظام شیخ محمدکاظم شیرازی، سید جمال‌الدین گلپایگانی و شیخ محمدعلی کاظمی حضور یافت و سپس مجدداً به قم بازگشت و شاگرد آیت‌الله العظمی بروجردی مرجع تقلید جهانی شیعیان شد.
وی سپس مشاور ویژه و برجسته آیت‌الله العظمی بروجردی و از اصحاب خاص استفتاء ایشان شد. آن مرجع همچنین پاسخگویی به سؤالات مهم و حساسی از جمله فقه و کلام شیعی و نیز نگارش کتاب ارزشمندی درباره مهدویت را که منتخب الاثر نام گرفت، به او واگذار کردند.
آیت الله صافی گلپایگانی در حوزه علمیه قم، در بحث‌ها و کلاس‌های آیات عظام سید محمدتقی خوانساری، حجت کوه‌کمره‌ای و صدر نیز حضور پیدا کرد.
او پیش از آن که به سن 30 سالگی برسد، اجتهاد خود را طی نوشته‌ای از آیت‌الله العظمی سید جمال‌الدین گلپایگانی دریافت کرد و بیش از 7 دهه عمر خویش را به تدریس و تحقیق در رابطه با فقه، اصول، کلام، حدیث و رجال پرداخت و بیش از 80 اثر به زبان‌های فارسی و عربی که برخی از آنان به زبان‌های دیگر هم ترجمه شده از وی منتشر شده است. آیت الله صافی گلپایگانی همچنین در زمینه ادبیات و تاریخ ایران و اسلام مطالعات داشته و شاعر هم است.
پیش از انقلاب اسلامی، فعالیت‌های وی موجب حساسیت ساواک شد و در نتیجه یکی از کتاب‌های وی که حاوی مطالبی در نقد فساد رژیم شاهنشاهی بود، توقیف شد. نشر برخی از کتاب‌های مهم او نیز که در دفاع از تشیع بود، در برخی از کشورهای عربی ممنوع شد.
از نگهبانی انقلاب تا نگهبانی دین
با پیروزی انقلاب اسلامی، آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی به‌عنوان عضو مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم انتخاب شد و در سال 1359 نیز با حکم امام خمینی (ره) به عضویت فقهای شورای نگهبان درآمد و پس از سرپرستی شورای نگهبان توسط آیت الله مهدوی کنی، وی به‌عنوان دبیر شورای نگهبان انتخاب شد و از آذر 59 تا تیر 67، دبیر شورای نگهبان بود.
شامگاه سه‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۳۵۸ رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) طی حکمی که توسط حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی اعلام شد، فقهایی شورای نگهبان قانون اساسی را برگزیدند.
حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی با اعلام این خبر، عنوان داشت: «افراد تعیین‌شده به جز آقای محمدرضا مهدوی‌کنی که از مجتهدین تهران هستند همگی از مدرسین مجتهد حوزه علمیه قم می‌باشند و بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نظارت خواهند کرد، تا این قوانین هیچ‌گونه مخالفتی با اسلام نداشته باشد.»
حاج سیداحمد خمینی اسامی ۶ تن از اعضای منتخب امام برای عضویت به عنوان فقهایی شورای نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به شرح زیر اعلام کرد: «حضرات آیات: حاج شیخ عبدالرحیم ربّانی شیرازی، حاج شیخ لطف‌الله صافی، حاج شیخ محمدرضا مهدوی‌کنی، حاج شیخ غلامرضا رضوانی، حاج شیخ احمد جنتی، حاج شیخ یوسف صانعی.»
آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی تا زمانی که آیت‌الله العظمی محمدرضا گلپایگانی در قید حیات بود، علی‌رغم اصرارهای مکرر و با وجود اینکه آیت‌الله العظمی گلپایگانی او را نمونه‌ای از اکابر فقهای معاصرین و صاحبان مقام علمی شامخ برشمرده و او را مجتهدی مسلم و عادل معرفی کرده بود، مرجعیت را نپذیرفت و پس از ارتحال پدر همسرش که خود بر پیکر ایشان نماز خواند، با اصرار علما و مردم، بالاخره مرجعیت را پذیرفت.
دفاع از نظارت استصوابی
دکتر عباسعلی کدخدایی عضو حقوقدان شورای نگهبان می‌گوید: «ایشان سال 88 یک بار برای من توضیح دادند، در نخستین انتخاباتی که با نظارت شورای نگهبان برگزار شد، وقتی لیست نامزدها را دیدم، اسامی برخی از افراد حزب توده و چریک‌های فدایی هم در لیست اعلامی وزارت کشور بود. از قم به تهران آمدم و به وزیر کشور نامه نوشتم که باید این‌ها را خط بزند.»
مرحوم آیت‌الله محمد مومن عضو فقید شورای نگهبان نیز در گفتگویی بیان داشته است: «من دو سه سالی در شورای نگهبان در خدمت حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی بودم؛ همان سال‌ها هم این حرف‌ها در مورد نوع نظارت شورای نگهبان گفته می‌شد اما به بی‌ربطی سخنان امروز نبود. وقتی من عضو فقهای شورای نگهبان شدم ایشان فرمود: ما در همان سال اول هم در شورای نگهبان بصورت استصوابی نظارت می‌کردیم. آیت‌الله صافی می‌فرمود: چند نفر کمونیست نامزد انتخابات شده بودند تا مردم به آنها رای بدهند، اما ما براساس قسم‌نامه نمایندگان مجلس که در قانون اساسی آمده است، استفاده کردیم که نمایندگان مجلس حتماً باید مسلمان باشند. بنابراین صلاحیت کمونیست‌هایی که برای انتخابات آمده بودند را رد کردیم و نگذاشتیم وارد انتخابات بشوند.
دفاع از انقلاب در مقاطع مختلف و فتنه 88
آیت‌الله صافی گلپایگانی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی بود، پس از آن در لباس مرجعیت نگهبان دین اسلام بود.
وی در مقاطع مختلفی به دفاع از نظام و انقلاب و حریم ولایت پرداخت. بعد از حوادث فتنه 88، در 31 خرداد 1389 در دیدار با تعدادی از فقها و حقوقدانان شورای نگهبان با تشکر و تقدیر از ملت بزرگ ایران اظهار داشت: «از حوادثی که بعد از انتخابات پیش آمده است، بسیار متأثر و متأسف هستم و امیدوارم که به بهترین وجه مشکلات برطرف شود... اگر این دعواها ادامه پیدا کند، بیم آن می‌رود که اصل نظام مورد تضعیف قرار بگیرد. اشخاص می‌آیند و می‌روند و آنچه می‌ماند نظام و در اصل، اسلام و حاکمیت آن است.»
وی همچنین 12 مهر 88 در دیدار با اعضای حزب مؤتلفه اسلامی، با اشاره به اینکه ولایت فقیه جامع‌الشرایط از افتخارات شیعه است، اظهار داشتند: «تقدم بر فقها و علما و دوری از آنها موجب ضلالت و گمراهی است. اگر بخواهیم نظام اسلامی محفوظ باشد باید دین خود را از آنان بگیریم و بدانیم امروز این نظام دشمنان زیادی دارد که همه می‌خواهند به آن ضربه بزنند.»
در خاطرات و نوشته‌های 2 فقیه
مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی از اولین اعضای فقهای شورای نگهبان در خصوص آیت‌الله صافی گلپایگانی در خاطراتش آورده است: «در دوره اول ... جناب آیت‌الله صافی در شورای نگهبان تشریف داشتند. ایشان خیلی دقت و سخت‌گیری می‌کرد و واقعاً دقت‌های بسیار جالبی داشتند. حضور ایشان در شورای نگهبان، خیلی مفید و مغتنم بود. دقت زیادی داشتند، مطالعه زیاد می‌کردند. گاهی می‌آمدند و می‌گفتند من دیشب تا ساعت سه بعد از نیمه شب مطالعه کردم؛ مثلاً بیست صفحه در رابطه با اشکال‌های فلان لایحه – از نظر قانون اساسی یا از نظر شرع - مطلب نوشته‌ام. گاهی اوقات هم اشکالات‌شان وارد بود.»
آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان نیز در پیامی به مناسبت ارتحال ایشان نوشتند: «بدون تردید رحلت این فقیه وارسته که همواره در راستای تقویت مبانی اسلام و تبیین جایگاه اهل بیت (ع) و عظمت شیعیان جهان و نیز حفظ مبانی انقلاب اسلامی کوشید ثلمه‌ای سنگین و بزرگ بر پیکر عالم تشیع، مرجعیت شیعه و انقلاب اسلامی ایران وارد ساخت. این مرجع عالیقدر علاوه بر تألیف آثار گرانسنگ به‌ویژه در راستای ترویج مهدویت و تربیت شاگردان مکتب امام صادق (ع)، عضویت در خبرگان قانون اساسی و دبیری شورای نگهبان را نیز در کارنامه درخشان خود دارد و در زمره مراجع انقلابی و دغدغه‌مند و حامی نظام اسلامی به شمار می‌رفت و رحلت ایشان از این جهت نیز برای اسلام و انقلاب اسلامی یک خسران و ضایعه محسوب می‌شود.»
انتهای پیام/
لینک کوتاه :
