قانع کردن نفس با استدلال، راهی برای کنترل نفس / هدایت‌های ویژه الهی برای انسان‌های با تقوا است
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان به نقل از خبرگزاری حوزه، آیت‌الله شب زنده دار، در جلسه درس اخلاق در حسینه امام خمینی( ره )قم ضمن تبریک میلاد حضرت امام حسن مجتبی (ص)، با اشاره به راه های دست یافتن به مقامات عالیه معنوی بیان کرد: خداوند در آیه 35 سوره مائده یک دستورالعمل سلوکی مشتمل بر سه عنصر « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ »، « وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ» و « وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ» را بیان فرموده است.
وی در تبیین مسأله تقوا خاطرنشان کرد: بحث از تقوا دامنه ای بسیار گسترده دارد و در قرآن شریف و کلمات معصومین، بیشترین سرمایه گذاری بر مسأله تقوا است؛ یکی از راه هایی که انسان می تواند بواسطه آن تصمیم خود را تقویت کند تا در مقابل خواسته های نفس مقاومت کند روزه داری است، با روزه داری شخص اراده را قوت می بخشد و می تواند در مقابل خواسته ها مقاومت کند.
استاد حوزه علمیه قم، دومین راه کنترل نفس و رعایت تقوا را قانع کردن نفس با استدلال و برهان دانست و گفت: یکی از راه های مسلط شدن بر خواسته های نفسانی این است که انسان نفس را قانع کند و راه را بر او ببندد و وقتی نفس راهی نیابد در برابر انسان خضوع می کند؛ مرحوم آیت الله محمد حسین اصفهانی (ره) که از أساطین علم در فقه، اصول، علوم عقلی و شعر و شاعری بود، از بزرگان علمای اسلام شمرده می شود، این بزرگوار در مناجات با خدای بزرگوار از برهان استفاده می کرد و همه راه ها را صد می کرد؛ وقتی صاحب خانه ایشان درخواست تخلیه منزل داد و ایشان که مکانی را برای سکونت نداشت به درگاه خداوند مناجاتی برهانی کرد که پس از آن مناجات برهانی، شخصی پیشنهاد منزل اجاره ای جدید کرد و مشکل ایشان رفع شد؛ یکی از راه ها، توجه به آثار مثبت تقوا و آثار منفی عدم توجه به تقوا است که نفس با این توجه خاضع می شود.
وی در بیان آثار تقوا تصریح کرد: « وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْرًا »، اگر شخصی تقوای الهی پیشه کند و در انجام کاری، از راه هایی که مورد رضایت خداوند نیست پیش نرود، خداوند آسانی کار را برای او قرار می دهد؛ « وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یُکَفِّرْ عَنْهُ سَیِّئَاتِهِ وَیُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا » و همچنین اگر کسی تقوای الهی را پیشه کند، خداوند آلودگی های او را می پوشاند.
عضو فقهای شورای نگهبان آیه « فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ» را مصداقی برای تجسم اعمال دانست و تصریح کرد: تفسیر درست این آیه آن نیست که برای عمل ثواب و عقاب است، بلکه شخص تجسم عمل را می بیند؛ خداوند وعده داده است که در صورت تقوا پیشه کردن سیئات را می بخشم و توبه هم نیازی ندارد مگر اینکه بگوییم توبه از واجباتی است که تقوا اگر قرار باشد که حاصل شود باید توبه واجب هم باشد.
وی ادامه داد: بلکه اثر خود تقوا مانند توبه است که بخشی از گناهان را می بخشد و خداوند متعال اجر باعظمت و بزرگی برای او قرار می دهد؛ در بیان امام جواد (ع) هست که ایشان بعد از دعوت به تقوا، توجه به آیه « إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا » می دهند؛ تقوا رستگاری است.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه، ضمن بیان نمونه های عملی تقوا تأکید کرد: همه اعمال وقتی قبول می شود که انسان تقوا داشته باشد و این امر برای نفوس سلیمه واضح و مسلم است ؛ در جریان قربانی دو برادر حضرت آدم (ع)، هر دو قربانی کردند اما از یک نفر قبول شد، دیگری حسادت ورزید، و شخصی که قربانی او پذیرفته شده بود گفت: قربانی کار خیر است و معلوم می شود که جای دیگر تقوا نداری.
وی مسأله پذیرش عمل را متفاوت از مسأله امتثال و سقوط تکلیف دانست و گفت: شخص غیر متقی و گناه کار اینگونه نیست که اگر نماز ظهر را طبق شرایط و وظیفه انجام داد نماز او از گردنش ساقط است، امتثال واقع شده است ولی طبق کلام بزرگان مرتبه قبول غیر از مرتبه صحبت و ثبوت عمل و انجام تکلیف است؛ مرتبه قبول مرحله ای بالاتر است که خداوند متعال آن را می پذیرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در تبیین آیه « ذٰلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ » گفت: بر حسب برداشت بزرگان از این آیه، هدایت های ویژه برای متقین است، خداوند متعال برداشت جدیدی از قرآن را نصیب متقین می کند؛ در زمان مرجعیت میرزای شیرازی، مرحوم ملا فتح الله ایشان را نصحیت و موعظه می کرد برای اینکه این مرجع بزرگ در اوج بماند و نفس او تحت تأثیر مراجعات قرار نگیرد و حب ریاست یا جهات ناروای دیگری برای ایشان حاصل نشود.
وی خاطرنشان کرد: آیت الله حکیم می فرمود، در شب های ماه رمضان خدمت میرزای شیرزای برای تفسیر قرآن مشرف می شدیم و طول ماه رمضان از یک آیه 30 برداشت کردند؛ تقوا باعث می شود که قلب مطهر شود و پرده های فهم به اذن خداوند کنار می رود و لایه ها برای انسان آشکار می شود، این هدایت ها نصیب هر کس نمی شود و اختصاص به متقین دارد، انسان آلوده به گناه ظواهری را متوجه می شود و هرچه تقوا بیشتر شود برکات الهی نازل می شود.
آیت الله شب زنده دار با اشاره به کلام امام مجتبی (ع) « أَلتَّقْوی رَأْسُ کُلِّ حِکْمَه» بیان کرد: اگر کلمات و مضامین حکمت آمیز را طبقه بندی کنید در رأس همه آنها تقوا است، زیرا تقوا باعث باز شدن همه آثار می شود؛ با توجه به این آثار انسان نفس خود را رام می کند.
وی با اشاره به آیه « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ » بیان کرد: در این آیه مبارکه دو بار أمر به تقوی شده است، واژه «نفس» نیز نکره آورده شده است، علتش این است که مشتری این بازار به دلیل مشغولات دنیوی خیلی کم است، لذا فرموده آدمی پیدا شود که به یاد فردایش باشد و برای فردا فکر زاد و توشه ای باشد؛ در تکرار امر به تقوی دو تفسیر است، تفسیر اول این است که تقوی دوم برای تأکید و آماده کردن نفس است.
عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: تفسیر دوم آیه این است که تقوای دوم غیر از تقوی اول است، تأکید نیست بلکه تأسیس است، در اول امر به تقوی است اما بعد ممکن است کارهایی انجام دهد که تقوای قبلی خراب شود و از بین برود، ملکه تقوای خود صیانت می خواهد و امر به تقوای دوم ناظر به این است که کارهای ناظر به تقوی اول را حفظ کنید و از تقوا صیانت کنید در برابر آلودگی ها و این تفسیر دوم در بعضی کلمات امیرالمومنین (ع) وارد شده است.
وی افزود: حضرت امیر (ع) می فرماید: از تقوایی که به دست آورده اید صیانت کنید و در پرتو تقوایی که به دست آورده اید خود را صیانت کنید و تقوی خود را نیز حفظ کنید.
انتهای پیام/
