تاکید دکتر کدخدایی بر اصلاح قانون انتخابات
سخنگوی شورای نگهبان گفت: قانون انتخابات ما قانون خوبی نیست لذا از دولت و مجلس می‌خواهیم هرچه سریع‌تر درباره قانون انتخابات اقدام کنند؛ الان هم خیلی دیر است.
به گزارش اداره کل روابط عمومی شورای نگهبان، دکتر کدخدایی صبح امروز به مناسبت روز قانون اساسی در برنامه تلویزیونی حالا خورشید حاضر شد و به سؤالات مطرح شده پاسخ داد.وی توجه نمودن به نظرات اقشار مختلف را ضروری دانست و گفت: واقعیت این است که ما باید به نظرات همه اقشار مردم خصوصاً نسل جوان مطالبه‌گر توجه کنیم و فارغ از هرگونه نگرش و عقاید پاسخ دهیم.
دکتر کدخدایی درباره‌ی نوع فعالیت نهاد متبوع خویش خاطرنشان کرد: شورای نگهبان در حوزه اجرایی کمتر حضور دارد و کار ما کار شورایی است و نتیجه‌ی نهایی حاصل رأیی است که از مجموع شورا جمع می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان اظهار داشت: ما همواره از مطرح کردن سؤالات توسط خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها استقبال کردیم و هیچ مانعی برای سؤالات وجود نداشته است؛ در نشست‌های خبری نیز خبرنگاران و رسانه‌ها سؤالات خود را راحت مطرح می‌کنند زیرا رسانه‌ها پل ارتباطی بین مردم و مسئولان هستند؛ البته برنامه «بدون توقف» هم فرصت خوبی برای پاسخ به سؤالات جوانان به سبک دیگری بود.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان در مورد اینکه رأی بالایی از یک مجلس اصلاح‌طلب کسب کرده است نیز گفت: همیشه به‌عنوان یک حقوقدان حق داریم بر اساس معیارهای حقوقی حرکت کنیم نه بر اساس معیارهای سیاسی، شورای نگهبان باشگاه سیاسی نیست و حقوقی است؛ لذا چون وظیفه حقوقی داریم باید در چارچوب و معیارهای قانون اساسی و قانون عادی حرکت کنیم.
سخنگوی شورای نگهبان درباره‌ی اینکه آیا «قانون اساسی»، قانون مدرنی است یا یک مانور تبلیغاتی در مورد آن صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: قانون اساسی در کشورهای غربی نیز مانند امریکا، فرانسه، سوئیس سابقه چندانی ندارد و ابتدا در امریکا تصویب شد و در بعضی کشورها به صورت مکتوب تدوین شده است و در بعضی دیگر کشورها مانند انگلستان علی‌رغم وجود قانون اساسی، اما نانوشته است.
وی افزود: در ایران یک بار قانون اساسی مشروطه نوشته شد که بیشتر مربوط به قانون انتخابات بود و پس از یک سال یک متمم به آن اضافه شد پس از آن نیز در دوره رضاخان و پسرش عملاً چیزی به اسم قانون اساسی وجود نداشت.
عضو حقوقدان شورای نگهبان ادامه داد: ما طعم قانون اساسی را بعد از پیروزی انقلاب چشیدیم؛ حضرت امام (ره) قبل از پیروزی انقلاب به مهندس بازرگان حکم می‌دهند برای نوع نظام همه‌پرسی برگزار شود، بعد مجلس مؤسسان برای تدوین قانون اساسی تشکیل شود و سپس سراغ تشکیل مجلس شورای ملی بروید. این خیلی در جامعه ما ارزش محسوب می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: قانون اساسی به عنوان میثاق ملی و منشور برابری و برادری در بین مردم یک جامعه است و حول محور آن جامعه هدایت می‌شود.
دکتر کدخدایی در پاسخ سئوالی مبنی بر اینکه در گذشته تعامل بیشتری بین مردم و حاکمیت بود و اکنون کمرنگ‌تر شده است، گفت: فضای آن زمان اینگونه بود که تعاملات بیشتری وجود داشت؛ ضمن اینکه حضرت امام (ره) مردم را ولی نعمت خود می‌دانستند و مردم هم به امام هیچ شک و شبهه‌ای نداشتند و کافی بود امام مطلبی را بفرمایند و مردم حمایت کنند. از همین روست که در اول انقلاب و در بحبوحه‌ی تهدیدات خارجی و ناآرامی مرزها، انتخابات قانون اساسی سبب جلوگیری از فروپاشی کشور شد و نوید یک کشور و ملت متحد به همسایگان و دشمنان را داد.
وی افزود: حضرت امام (ره) برقانون‌گرایی تأکید داشتند و خیلی از بزرگان دلسوزانه می‌گفتند که قانون اساسی را چند سال آینده تدوین می‌کنیم، اما امام فرمودند نه الان باید تدوین شود و نهایتاً باز هم برای قانون اساسی همه‌پرسی برگزار شد؛ یعنی مردمی که مجلس خبرگان را انتخاب کردند و به نظام رأی دادند دوباره از آنها پرسیده شود آیا قانون اساسی را قبول دارید یا ندارید که این مسأله خیلی ارزشمند است. در کشورهای دیگر مجلس مؤسسان خودش تأیید و تصویب می‌کند و تمام می‌شود ولی جمهوری اسلامی ایران در سال اول پیروری انقلاب قانون اساسی را اینگونه تصویب می‌کند. قائم مقام دبیر شورای نگهبان گفت: جایی شنیدم ولی نمی‌دانم درست است یا نه، چون سند آن را ندیدم، یکی از نزدیکان امام (ره) جایی نقل کرده بودند که آن زمان مشخص بود همه مردم یک نظام اسلامی می‌خواهند و به امام پیشنهاد شده بود وقتی همه مردم شما را قبول دارند هر چه شما بگویید مردم قبول می‌کنند که امام فرموده بودند نه! همه‌پرسی انجام شود و مردم اعلام کنند که چه نظامی را می‌خواهند که همه‌پرسی 12 فروردین برگزار شد و بعد هم انتخابات مجلس مؤسسان که بعدها عنوانش مجلس خبرگان قانون اساسی شد و افراد بزرگی در آن شرکت داشتند. مرحوم شهید بهشتی شناخته‌تر هستند ولی افرادی که گاهی هم مردم نمی‌دانند مانند آیت‌الله مکارم شیرازی، حضرت آیت‌الله صافی‌گلپایگانی، آیت‌الله سبحانی، مرحوم شهید آیت، بنی‌صدر و دیگر افراد و حتی اقلیت‌های دینی مانند ارامنه و کلیمی‌ها نیز در این مجلس خبرگان قانون اساسی حضور داشتند.
عضو حقوقدان شورای نگهبان اضافه کرد: در تدوین پیش‌نویس قانون اساسی دکتر حبیبی و اساتید حقوق نقش داشتند. آن زمان ما در کوی دانشگاه تهران می‌نشستیم و بحث می‌کردیم. حتی گروه‌ها و احزاب چپ هم فعالیت می‌کردند چون متن قانون اساسی در اختیار همه قرار گرفته بود و رسانه و روزنامه مثل الان نبود، ولی منتشر کرده بودند. هر روز تجمعات دانشجویی و جلسات بحث و گفت‌وگو پیرامون قانون اساسی وجود داشت ولی قانون اساسی در مسیر شکل‌گیری یک موضوعی بود که همه مردم زمان تصویب آن را لمس می‌کردند و حس می‌کردند قانون اساسی یعنی چه؟ تک‌تک اصول و تمام مذاکرات توسط تلویزیون پخش می‌شد. در روزنامه‌ها و دانشگاه‌ها بحث بود و مردم نسبت به پیش‌نویسی که به همّت مجلس مؤسسان در حال تصویب بود آگاه بودند.
دکتر کدخدایی در مورد اینکه پس از 40 سال چقدر به قانون اساسی وفادار مانده‌ایم، گفت: اصولاً نسبت به همه قوانین وقتی تصویب می‌شود انتظار این است که به اجرا در بیاید ولی تجربه نشان داده برخی قوانین در طول اجرا یا به دلایل مختلف اجرا نمی‌شوند یا ممکن است انحرافی از آنها حاصل شود. اگر اجرا نمی‌شود باید دید مشکل چیست؟ آیا مشکل اقتضائات اجتماعی است؟ برای مثال کشوری که ممکن است درگیر جنگ باشد نتواند همه حقوق و امتیازاتی که قانون اساسی در نظر گرفته برای مردم فراهم کند. شرایط اقتصادی سخت می‌شود و نتواند وعده‌های داده شده در قانون اساسی برای اشتغال و مسکن و رفاه را تأمین کند.
وی ادامه داد: گاهی اوقات ممکن است عامداً مسئولان یکی یا برخی از اصول را اجرا نکنند که آنجا نهاد پاسدار قانون اساسی و نظارت‌های مختلف باید به میدان بیایند. از مسئول اجرایی و دست اندرکاران توضیح بخواهند چرا آن اصل اجرا نمی‌شود. گاهی اوقات ممکن است تفسیر مختلفی وجود داشته باشد. انحراف از اینجا شروع می‌شود. به همین دلیل همه قوانین اساسی مرجع تفسیری را در نظر گرفتند. در قانون اساسی امریکا ممکن است مصوبه‌ای تصویب شود کسی اعتراض کند که مغایر فلان اصل قانون اساسی است باید به دیوان عالی کشور برود تا مغایرت داشتن و نداشتن بررسی شود. در برخی کشورها مانند ما نظارت پیشینی داریم که شورای نگهبان، شورای قانون اساسی یا دادگاه‌های قانون اساسی معمولاً اینگونه عمل می‌کنند که مصوبه‌ای که وضع شده است را اول باید با قانون اساسی منطبق کنند سپس در مسیر اجرا قرار می‌گیرد. پس باید تفکیک قایل شد که اگر خدای ناکرده انحرافی از قانون اساسی وجود دارد یا اجرا نمی‌شود اجرا نشدنش منوط به اتفاقات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و... است یا مشکلات دیگری داریم.
سخنگوی شورای نگهبان در خصوص اینکه مردم حقوقی بر گردن حاکمیت دارند و متأسفانه به حقوق خود در قانون اساسی واقف نیستند، تأکید کرد: اصولاً ما در آموزش قانون اساسی و آموزش عمومی خود بسیار عقب هستیم، در واقع کوتاهی شده است. اسناد بالادستی و قوانین مهم در کشورهای مختلف از سنین پایین آموزش داده می‌شوند تا سنین بالا. ما در مورد قانون اساسی و سایر قوانین آموزشی نداشتیم.
دکتر کدخدایی در مورد اینکه چرا CFT که بسیاری معتقدند در جهت منافع ملی است در شورای نگهبان تصویب نشد و دلیل آن چیست، گفت: CFT و چهار مصوبه مربوط به آن که کنوانسیون‌های مختلفی نظیر پالرمو، جرائم سازمان یافته، قانون مبارزه و تأمین مالی تروریسم، مبارزه با پول‌شویی همه اینها در شورای نگهبان نگاه سیاسی به آن نمی‌شود بلکه اگر مغایرتی با موازین شرعی و قانون اساسی داشته باشد اعلام می‌شود و این مربوط به CFT نیست.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان درباره‌ی این موضوع که ذهن جوانان ما قبول نمی‌کند قانونی که در مجلس تصویب شده است و برای کشور منافع دارد چطور در شورای نگهبان تصویب نمی‌شود، اظهار داشت:CFT شرایط خاصی دارد به‌طور مثال در مورد حق شرط‌ها ماده 6 آن اجازه نمی‌دهد که در بعضی از موارد استثنا قائل شد که این مغایر قانون اساسی است. البته ما در جلساتی که با کمیسیون‌های مجلس داشتیم به آنها گفتیم که برخی از این موارد قابل اصلاح است اما باز هم اگر شورای نگهبان به نتیجه‌ای نرسد مرجع دیگری مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام هست که می‌تواند در مورد آن نظر دهد و هر نظری که مجمع تشخیص مصلحت نظام بدهد شورای نگهبان نیز از آن تبعیت می‌کند.
وی در پاسخ سئوالی مبنی بر اینکه آیا راه مناسب برای تصویب CFT را عبور از مجمع تشخیص مصلحت می‌دانید، گفت: بله؛ اگر در مجمع تشخیص مصلحت، تشخیص داده شد که منطبق با مصالح ما است این مصوبه هم تصویب خواهد شد و شورای نگهبان تبعیت می‌کند. چرا که ما حدود 150 مصوبه داریم که شورای نگهبان ایراد گرفته و مجمع بنا بر مصلحت آن را تأیید کرده است. دکتر کدخدایی در مورد هیأت عالی مجمع تشخیص مصلحت نظام و چگونگی پیدایی آن در قانون، تصریح کرد: بر اساس اصل 110 قانون اساسی تعیین سیاست‌های کلی و نظارت بر آن بر عهده رهبری است که البته ذیل همین اصل 110 رهبری می‌تواند برخی از اختیارات خود را به سایر افراد واگذار کند. از اواسط دهه 80 نظارت بر سیاست‌های کلی نظام بر عهده مجمع تشخیص مصلحت نظام گذاشته شد که بر مصوبات مجلس نظارت می‌کرد که آیا سیاست‌های کلی لحاظ شده یا خیر، و اگر مغایرتی با سیاست‌های کلی نظام وجود داشت از طریق شورای نگهبان به مجلس اعلام می‌شد و مجلس هم اشکالات را برطرف می‌کرد؛ اما در سال‌های اخیر خود مجمع تشخیص مصلحت نظام و فکر می‌کنم مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پیشنهاد دادند اختیاری که به خود مجمع تفویض شده است به هیأتی که از میان خود اعضای مجمع انتخاب می‌شود، تفویض گردد و مقام معظم رهبری نیز پذیرفتند؛ یعنی عملاً در رویه تغییری صورت نگرفت بلکه به جای خود مجمع، هیأت منتخبی از مجمع این کار را انجام می‌دهند.
سخنگوی شورای نگهبان گفت: مشکل کنونی، لزوم تدوین آیین نامه عملکرد هیأت عالی نظارت مجمع است که این آیین‌نامه هنوز از سوی مجمع ارائه نشده است و در این آیین‌نامه باید مدت زمان بررسی و اعلام نظر هیأت عالی نظارت درباره مصوبات تعیین شود.
دکتر کدخدایی در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه در زمان تأیید صلاحیت فردی، اگر 6 نفر موافق و 6 نفر مخالف تأیید صلاحیت باشند، چه پیش می‌آید، گفت: در اصل قضایی به نفع متهم می‌شود که در اینجا بهتر است بگوییم به نفع فرد شده و صلاحیت وی تأیید می‌شود.
عضو حقوقدان شورای نگهبان در جواب این پرسش که به نظر شما مهمترین اصلی که در قانون اساسی مورد بی مهری قرار گرفته چیست، هم اشاره کرد: شاید نتوان اصل خاصی را به این عنوان یاد کرد، اما می‌توان گفت که اصل هشتم قانون اساسی بیش از دیگر اصول قانون اساسی مغفول مانده است. اصلی که به امر به معروف و نهی از منکر اشاره دارد.
وی افزود: در اصل هشتم، ترتیبات زیبایی گنجانده شده است. در این اصل دعوت به خیر و امر به معروف وظیفه‌ای همگانی و متقابل میان مردم و مردم، مردم و دولت و دولت و مردم است.
دکتر کدخدایی اقدمات دولت را در حوزه‌های انجام عملیات عمرانی و تصویب مقررات رفتار اجتماعی، از مصادیق امر به معروف از سوی دولت در قبال مردم دانست و گفت: آنچه امروز باید به آن بیشتر توجه شود مسأله امر به معروف از سوی مردم به دولت است که مسیر تحقق آن رساندن صدای مردم به مسئولان از طریق وسائل ارتباط جمعی است که باید جدی گرفته شود.
وی در مورد وظیفه‌ی شورای نگهبان در قبال صورت گرفتن امری خلاف قانون اساسی و نوع ارتباط آن با رئیس جمهور، گفت: وقتی قانونی در حال تصویب است شورای نگهبان باید عدم مغایرت با قانون اساسی و شرع را بررسی کند. بسیاری از مصوبات را داشته‌ایم که با حقوق مردم مغایرت داشته‌اند و از سوی شورای نگهبان مغایر با شرع اعلام و رد شده‌اند که خوب است در این زمینه اطلاع‌رسانی خوبی انجام شود.
سخنگوی شورای نگهبان افزود: در اصل 113 قانون اساسی آمده است که در حوزه اجرا رئیس‌جمهور سوگند یاد می‌کند پاسدار قانون اساسی باشد. طبیعتاً در خیلی مواقع رئیس‌جمهور هم می‌تواند ورود کند و اقدام لازم را انجام دهد. گاهی رسانه‌ای می‌شود که رئیس‌جمهور دخالت کند یا تذکر دهد. نه! رئیس‌جمهور می‌تواند اگر انحرافی در حال انجام است لایحه‌ای را تقدیم مجلس کند و از این طریق قانون را اصلاح کند یا اخطار قانون اساسی بدهد.
دکتر کدخدایی در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه وظیفه برخورد با دستگاه‌هایی که در برابر اجرای قانون منع بکارگیری بازنشستگان مقاومت می‌کنند با کدام نهاد است؟ خاطرنشان کرد: این قانون، جزو قوانین عادی است و دستگاه‌های نظارتی متعدد مانند سازمان بازرسی کل کشور را داریم که مسئول نظارت بر حسن اجرای قوانین است؛ خود مجلس نیز می‌تواند از طریق ابزاری که دارد مانند سئوال، استیضاح و تذکر وارد شود. اتفاقاً خود مجلس باید در این زمینه پیشگام باشد تا اگر یک دستگاه اجرایی قانون را درست اجرا نمی‌کند از آن سئوال کنند و تذکر دهند، اینها ظرفیت‌های قانون اساسی است.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان در خصوص انتخابات سال آینده مجلس شورای اسلامی گفت: شورای نگهبان به دلیل اینکه کار نظارتی دارد معمولاً کارش همیشگی و ادامه‌دار است؛ این کارها مربوط به تکمیل پرونده‌ها و دریافت گزارشات و... است، لذا کار اجرایی خاصی نداریم.
وی اضافه کرد: قانون انتخابات ما قانون خوبی نیست؛ برای مثال در بحث تبلیغات انتخاباتی، آنقدر مواد قانونی اندک است که فقط ممنوعیت تبلیغات 24 ساعت قبل از روز انتخابات و ممنوعیت تبلیغ از طریق دستگاه‌های عمومی را داریم، اما اینکه نامزد انتخاباتی در یک حوزه کوچک چه اندازه اجازه دارد هزینه کند؟ پولی که می‌خواهد صرف تبلیغات کند از کجا می‌آید؟ درآمدش از کجاست؟ کشورهای مختلف در این رابطه استانداردهایی را قرار داده‌اند.
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه شورای نگهبان نسبت به ورود پول‌های کثیف به تبلیغات انتخاباتی حساسیت بالایی دارد، افزود: ما بسیار نگران هستیم، اما تا زمانی که قانون وجود نداشته باشد، نمی‌توانیم وارد شویم چرا که این مسأله نیز به قانون نیاز دارد. ما با مجلس شورای اسلامی همکاری کردیم و حدود یکسال هم در این خصوص تعامل داشتیم و نظرات مشورتی خود را نیز داده‌ایم، اما نمی‌دانم دوستانمان در مجلس هنوز این احساس را ندارند که زودتر تصویب کنند. خواهش ما از مجلس شورای اسلامی این است که زودتر این کار را انجام دهند.
دکتر کدخدایی ادامه داد: در دوره گذشته 12 هزار نفر برای 300 کرسی انتخابات مجلس ثبت نام کردند که اصلاً معقول نیست و یا 1100 نفر برای ریاست جمهوری ثبت نام کردند که حتی من در وزارت کشور اعلام کردم که ظاهرا جشنواره انتخابات برگزار شده است! بنابراین از دولت و مجلس می‌خواهیم هرچه سریع‌تر درباره قانون انتخابات اقدام کنند؛ الان هم خیلی دیر است.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه در رابطه با قانون منع به کارگیری بازنشستگان در کجای قانون اساسی آمده است که اعضای شورای نگهبان از قانون مصوب مجلس مستثنی هستند؟ بیان کرد: نظرات کاربران و مردم محترم است ولی درخواست ما همیشه این است که فارغ از حب و بغض‌های شخصی نسبت به افراد اعلام نظر شود تا بتوانیم زبان یکدیگر را بهتر بفهمیم و بهتر بتوانیم نقد کنیم. هیچ‌کس از انتقاد نمی‌هراسد و نگران نیست. اگر لازم باشد خودش را اصلاح می‌کند اما توهین و افترا شایسته مردم خوب ما نیست. من نمی‌خواهم دفاع کنم. اما اگر قانون اعلام کرده بود اعضای شورای نگهبان هم مشمول این قانون هستند شورای نگهبان هیچ ایرادی نداشت. قانون مصوب مجلس است و فقط اعضای شورای نگهبان را مستثنی نکرده است بلکه مثلاً رئیس‌جمهور، وزرا و برخی مقامات هم مستنثنی شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه در هیچ جای دنیا برای مقامات سیاسی و اجرایی محدودیت سنی قرار نمی‌دهند، یادآور شد: استثنائی که در این قانونی برای شورای نگهبان لحاظ شده فقط مربوط به ١٢ عضو آن است و بقیه کادر اداری این شورا مشمول این قانون هستند. اخیراً بر اساس همین قانون، حدود پنجاه نفر از کادر اداری این شورا در تهران و حدود هفتاد نفر در استان‌ها بازنشسته شده‌اند. قائم مقام دبیر شورای نگهبان در خصوص فعالیت در فضای مجازی گفت: رسانه‌های جدید که آمده تأثیر و محیط خود را دارد و فکر می‌کنم اگر با نیت پاک در این فضاهای مجازی فعالیت رسانه‌ای شود خوب است.
سخنگوی شورای نگهبان افزود: در شورای نگهبان نه روزنامه داریم و نه خبرگزاری؛ امکانات برخی از دستگاه‌ها را هم نداریم؛ لذا با توجه به استقبالی که از فضای مجازی می‌شود، اگر شبهه‌ای را بتوان از طریق آن برطرف کرد و اطلاع‌رسانی خوبی از این طریق انجام داد، به نظرم استفاده از فضای مجازی و رسانه‌هایی مانند توییتر خوب است.
دکتر کدخدایی در پایان ضمن اشاره به اجرای جدی قانون اساسی جهت حل مشکلات کشور، گفت: ما حقوقدانان روی قانون تعصب خاصی داریم و می‌گوییم قانون برای اجرا تصویب شده است؛ از ابتدا نباید تصور کنیم قانونی می‌نویسیم که اجرا نشود. البته متأسفانه در بحث‌های حقوقی، قانون محجور نیز داریم. در ارتباط با قانون اساسی باید توجه داشته باشیم به عنوان الگوی تبلور ملی برای هر کشوری است لذا توجه ما این است که در تمامی قوا و نهادهای دیگر در قانون اساسی باید اهتمام روزانه اجرای صحیح قانون اساسی باشد که 90 درصد مشکلات فعلی را حل می‌کند.
لینک کوتاه :
