شورای نگهبان، نماد پاسداری فقیهانه و قانونمندانه از مردمسالاری دینی است
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، حجت الاسلام والمسلمین کعبی، عضو حقوقدان شورای نگهبان طی سخنانی که پیش از خطبههای نماز جمعه این هفته تهران به مناسبت سالگرد آغاز به کار شورای نگهبان ایراد گردید، ضمن تبریک ایام خجسته ماه رجب و تسلیت ارتحال ملکوتی فقیه اهل بیت آیت الله اشتهاردی، اظهار داشت: شورای نگهبان حافظ هویت اسلامی و مردمی انقلاب اسلامی است و یکی از مهمترین مظاهر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران بر اساس مولفههای دینی، پاسداری از رای ملت و به مثابه سد منیعی برای جلوگیری از نفوذ افراد غیر صالح در ارکان عالی نظام است.
عضو حقوقدان شورای نگهبان قانون اساسی با بیان اینکه قانون اساسی ترکیب مستحکمی میان اسلامیت و جمهوریت برقرار کرده است، با اشاره به برخی از اصول قانون اساسی اظهار داشت: جای جای اصول قانون اساسی، حاکمیت دین در عرصه اجتماع را بیان میکند و علاوه بر بحث اسلامیت، جمهوریت در جای جای قانون اساسی از جمله اصل 6 آمده است.
کعبی خاطرنشان کرد: اصول مربوط به جمهوریت در قانون اساسی آن قدر دارای اهمیت است که در اصل 177 قانون اساسی در کنار «ابتنای قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی» تاکید شده است که اصول مربوط به جمهوریت نظام الیالابد غیر قابل تغییر است. بنابراین قانون اساسی ترکیب مستحکمی میان اسلامیت و جمهوریت برقرار کرده به نحوی که نمی توان جمهوریت را از اسلامیت و بالعکس اسلامیت را از جمهوریت تفکیک کرد.
کعبی با بیان این که شورای نگهبان، نهاد حافظ اسلامیت و جمهوریت نظام است، ادامه داد: در حقیقت "بنای قدرت" الهی است اما "ساختار قدرت" مردمی است و شورای نگهبان براساس وظایف قانونی، هم وظیفه حفظ و استحکام این بنا را دارد و هم وظیفه پاسداری از ساختار آن را. به بیان دیگر اگر شورای نگهبان نبود همین بس که مردم سالاری توسط گروهها و افراد متنفذ مصادره میشد، در واقع این نهاد منیعی در برابر رخنه افراد ناصالح در ارکان عالی نظام است.
وی با تاکید بر اینکه شورای نگهبان تضمین کننده احترام و برتری شریعت و قانون اساسی در برابر سایر هنجارهای حقوقی است، تصریح کرد: سلسله مراتبی میان قواعد حقوقی حاکم است که در راس آن قوانین شرع وجود دارد و پس از آن قانون اساسی است و بعد از قانون اساسی، قوانین عادی میآید و پس از قوانین عادی نوبت به آیین نامهها، تصویبنامهها و بخشنامههای هیات دولت می رسد و در نهایت مصوبات انجمن شهر و روستا است.
وی با بیان این که نظام جمهوری اسلامی نظام حاکمیت قانون است، ادامه داد: برای صیانت از قانون اساسی و احکام شرع مقدس از اصل 91 تا 99 قانون اساسی، نهاد شورای نگهبان، پیش بینی شده است. هم چنین برای این که تصویبنامهها و بخشنامههای هیات دولت خلاف قانون مصوب مجلس نباشد دیوان عدالت اداری پیش بینی شده و برای نظارت بر مصوبات انجمن شهر و روستا نظر هیات دولت حاکم است.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان اظهارداشت: برای حفظ چتر حقوقی قانون اساسی و اینکه قانون اساسی برتر از قدرتها، اشخاص و سلیقهها باشد، شورای نگهبان در قانون اساسی پیشبینی شده است.
وی یادآور شد: شورای نگهبان یک نهاد عقلایی است که نهادهای مشابه آن در قوانین همه کشورهای دارای دولت قانونی و قانون اساسی وجود دارد که به نام دادگاه قانون اساسی، شورای قانون اساسی، دیوان داوری یا دیوان عالی فعالیت میکند.
کعبی گفت: فلسفه وجودی نهادهای کنترل کننده قوانین به وسیله قانون اساسی در کشورهای مختلف، این است که برتری قانون اساسی نسبت به بقیه قوانین حفظ شود و همواره همه پایبند به قانون اساسی باشند.
وی تصریح کرد: در این میان شورای نگهبان در مقایسه با نهادهای مشابه در دیگر کشورها دارای قوت، انسجام، استحکام و برتری حقوقی بسیار بالاتری است.
در کشورهای دیگر نهاد مشابه تنها در صورتی که شکایتی از نقض قانون اساسی مطرح شود، به رسیدگی آن میپردازد تا از قانون اساسی صیانت کند، اما شورای نگهبان پیش از آنکه مصوبات مجلس به قانون تبدیل شوند آنها را بررسی میکند.
عضو حقوقدان شورای نگهبان، افزود: براساس اصل 93 قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، اعتبار قانونی ندارد. مگر در مورد تصویب اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب شش نفر حقوقدان اعضای شورای نگهبان. این تجربه بینظیر از جمله برکات نظام جمهوری اسلامی است که به تجربه حقوقی جهان معاصر افزوده شده است.
وی افزود: یک بعد این تجربه به «نهضتهای قانوناساسیگرایی» و بعد دیگر آن به بیاعتنایی به اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه معروف به «اصل تراز» بر میگردد که توسط شیخ فضل الله نوری برای دفاع از احکام شرع پیش بینی شده بود.
وی گفت: در حقیقت در فرآیند استقرار نهادهای قانونی نظام، امام راحل، اولین حکمی را که بعد از تصویب قانون اساسی صادر فرمودند؛ تعیین شش فقیه اعضای شورای نگهبان در اول اسفند 1358 بود. پس از انتخابات، اولین دوره مجلس در 7 خرداد ماه آغاز به کار کرد و سپس نمایندگان مجلس، شش حقوقدان عضو شورای نگهبان را انتخاب کردند و این نهاد در 26 تیر ماه 1359 یعنی 17 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی رسما کار خود را آغاز کرد.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان افزود: همزمان سخنگوی وقت شورایانقلاب در مصاحبهای اعلام کرد که 26 تیر ماه پایان کار شورای انقلاب است. در اهمیت شورای نگهبان همین بس که اولین نهادی است که از امام راحل حکم گرفته و همین بس که پایان کار شورای انقلاب، آغاز به کار شورای نگهبان تلقی میشود.
وی به ارایه گزارشی درباره طول 28 سال فعالیت شوراینگهبان پرداخت و گفت: نظارت بر 20 انتخابات و یک همهپرسی (بازنگری قانون اساسی)، 8 انتخابات مجلس، 4 دوره انتخابات خبرگان و 8 دوره انتخابات ریاست جمهوری، از اقدامات شورای نگهبان است. البته بررسی 4 برنامه توسعه، قوانین بنیادینی از جمله قانون مجازات اسلامی، قانون سیاستهای اصل 44 ، قانون خدمات کشوری، تفسیر 70 اصل قانون اساسی در 151 مورد و رسیدگی به قوانین خلاف شرع قبل از انقلاب از دیگر اقدامات مهم شورای نگهبان، به شمار میرود.
کعبی افزود: اینها نشان دهنده این است که در کشور به برکت فقه اصیل، زنده، پاسخگو و جاری در متن زندگی، مدیریت علمی برپایه کارشناسی برای تحقق منافع عمومی براساس گستره فقه اسلامی، بسط ید یافته است.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به اینکه در قانون اساسی تلفیقی ماهرانه میان سنت و تجدد و دین و توسعه به خوبی صورت گرفته، افزود: براساس این تلفیق ماهرانه، قانون اساسی سند وحدت، وفاق ملی، انسجام امت اسلامی و مظهر نوآوری و شکوفایی، در عصر حاضر و براساس مولفه های دینی به اتکای اراده و رای ملت است.
وی خاطرنشان کرد: کارکرد مطلوب شورای نگهبان، افول سکولاریسم و استبداد است و از سوی دیگر نوید بخش ایران توسعه یافته با هویت اسلامی و انقلابی برمدار عمل به شریعت و احکام اسلامی است.
وی با تاکید بر این که زبان شورای نگهبان زبان قانون است، گفت: گفتمان شورای نگهبان گفتمان فقهی حقوقی، نظارت و امانت، ولایتمداری و پاسداری از حقوق عمومی و رای آحاد مردم است؛ این گفتمان، شخصی، سلیقهای، جناحی، گروهی، محلی و صنفی نیست بلکه باعث حضور چهره متمدنانه فقه اسلامی در عرصه دین، سیاست و حکومت شده و پایان عصر انزوای فقه و به حاشیه کشاندن فقه است.
وی گفت: شورای نگهبان، با وجود این کارکرد عظیم، دشمنان را مایوس کرده است. بنابراین همواره مورد هجمه استکبار و دشمنان اسلام بوده و در جای جای سخنان امامراحل و مقام معظم رهبری بر تقویت شورای نگهبان تاکید شده است.
کعبی با بیان اینکه شورای نگهبان، از لحاظ ساختاری، دارای مرکز تحقیقات و مجمع مشورتی فقهی است، یادآور شد: شورای نگهبان، دارای دفاتر نظارتی و 350 هزار ناظر انتخاباتی است که مخلصانه و بدون مزد و بدون این که در استخدام شورا باشند در هر سال که انتخابات برگزار میشود، با شورای نگهبان همکاری میکنند.
وی در پایان تاکید کرد: شورای نگهبان، نماد پاسداری فقیهانه و قانونمندانه از مردمسالاری دینی است.
