در پژوهشکده شورای نگهبان بررسی شد:
بنیان‌های فلسفی هوش مصنوعی
پنجمین نشست از سلسله‌نشست‌های هوش مصنوعی و حقوق اساسی با موضوع بنیان‌های فلسفی هوش مصنوعی در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد و در این نشست به زیربناهای فلسفی و نظری که هوش مصنوعی را پشتیبانی می‌کند پرداخته شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، پنجمین نشست از سلسله‌نشست‌های هوش مصنوعی و حقوق اساسی با موضوع «بنیان‌های فلسفی هوش مصنوعی» در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد و در این نشست حجت‌الاسلام سید امیر سخاوتیان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی و معاون علمی ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه به بررسی زیربناهای فلسفی و نظری هوش مصنوعی پرداخت.
سخاوتیان با اشاره به اینکه که فلسفه به دنبال پاسخ به چهار پرسش اصلی درباره هر پدیده است که این چهار پرسش به هستی (وجود پدیده)، چیستی (ماهیت)، چرایی (علت) و چگونگی (کیفیت) هر پدیده تعلق دارند، فلسفه فناوری را تبیین سیر آرخه (Arche) تا تخنه (techne) دانست و افزود: منظور از آرخه همان ریشه‌ها و مبانی و منظور از تخنه همان فناوری است.
بیشتر بخوانید:
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی سپس گفت: در این حوزه موضوعی این مسئله دنبال می‌شود که فناوری و پدیده‌های فناورانه حاصل کدام مبانی نظری است. تمامی فناوری‌ها بدون استثنا ناشی از یک بنیان فلسفی هستند و به تعبیری ارزش‌بار هستند. ملاحظه آثار فیزیک‌دانانی همچون آینشتاین، بور، هایزنبرگ و ... حکایت از وجه پررنگ فلسفی آثار آنها دارد و همین وجوه است که تحولات علم فیزیک در قرن بیستم را رقم زد. از همین روست که نمی‌توان نسبت به فلسفه غفلت کرد.
وی ضمن اشاره به رویکرد‌های اصلی چهارگانه در هوش مصنوعی یعنی رویکرد تورینگ، رویکرد شناختی، رویکرد تفکر منطقی و رویکرد عامل هوشمند خاطرنشان کرد که بدون توجه به ابعاد فلسفی هوش مصنوعی نمی‌توان به تحلیل این رویکرد‌ها و اتخاذ رویکرد مختار دست زد.
از نگاه معاون علمی ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه، ابعاد فلسفی هوش مصنوعی را می‌توان به سه دسته فلسفه پیشینی هوش مصنوعی، فلسفه پسینی هوش مصنوعی و فلسفه تولیدی هوش مصنوعی تقسیم کرد. یک زمان یک پدیده در لحظه ایجاد و پدید آمدن مورد توجه قرار می‌گیرد که فلسفه پیشینی متولی این توجه است. اما پس از گذشت مدتی از پدید آمدن یک پدیده، بحران‌هایی گریبان‌گیر آن می‌شود که در این مقطع نیز فیلسوف می‌تواند ضمن ورود، علل بروز بحران در این پدیده را تشخیص دهد. در این نوع دوم عمدتاً فلاسفه مؤخر از جامعه‌شناسان و اندیشمندان علوم اجتماعی ورود می‌کنند. ابعاد فلسفی هوش مصنوعی، اما محدود به این نشده و ساحت سومی نیز در فلسفه هوش مصنوعی وجود دارد و آن فلسفه تولیدی هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی در این مقام، خود تولید مفهوم می‌کند.
سخاوتیان در مورد تاریخچه هوش مصنوعی نیز گفت که نباید در بحث تاریخچه به روایت اتفاقات و رفتار افراد و فعالان این حوزه پرداخت بلکه می‌بایست به ابعاد پنهان آن نیز پرداخت، مثلاً یکی موضوعات مهم در بحث تاریخچه هوش مصنوعی، بحث زمستان‌های هوش مصنوعی است، به این معنا که فعالان این حوزه از تداوم تلاش‌ها در این زمینه دلسرد شده‌اند. بررسی علل بروز این زمستان‌ها بیش از همه نیازمند تحلیل فلسفی است. متأسفانه در این زمینه در کشور ما فعالیت‌ها در لایه کاربرد متوقف شده و تتبعات فلسفی مغفول واقع شده است. در فقدان همین تتبعات فلسفی است که در بلندمدت بحران‌هایی ایجاد خواهد شد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه به نقص در معادل‌یابی در فرایند ترجمه پرداخت. اینکه در بسیاری از موارد معادل‌های انتخاب شده در جریان ترجمه ناقص است و این نقص در ادامه به عدم تفاهم میان اندیشمندان در کشور‌های مختلف می‌انجامد، مثلا این نقص در مورد معادل‌یابی برای دو مفهوم Science و knowledge وجود دارد. در منطق ارسطویی علم به معنای معرفت یقینی است و پایین‌تر از یقین، اطمینان و ظن است. حال باید دید که Science که در زبان فارسی با علم معادل شده است آیا در معنای یقینی است یا خیر. این نقص در مورد ترجمه هوش مصنوعی نیز وجود دارد. عرب‌زبان معادل بهتری برای AI انتخاب کرده‌اند و آن معادل، «الذکاء الاصطناعی» است و نه «الذکاء المصنوعی». اصطناع در باب افتعال و به معنای مطاوعه است. در حقیقت «AI» و «الذکاء الاصطناعی» هوشمندی است که از شما طلب صنع می‌کند، نه اینکه خود این هوشمندی مصنوعی باشد.
سخاوتیان با استناد به کتاب اشارات مرحوم ابن سینا، عناصر یک گزاره منطقی را برشمرد و افزود: بیان یک گزاره منطقی گزاره‌ای خبری است که دارای موضوع، محمول، ربط و اذعان است. در هوش مصنوعی همه این عناصر به جز عنصر اخیر یعنی اذعان وجود دارد، بنابراین در فقدان اذعان، ادراک نیز در هوش مصنوعی محقق نخواهد شد. در تمثیل اتاق چینی که فلاسفه غربی آن را مطرح کرده‌اند نیز به این نقیصه اشاره شده است. درگذشته اندیشمندانی همچون ابن سینا در مقام طرح مثالی برای گزاره بدون اذعان، مثال طوطی را مطرح می‌کردند، یکی دو دهه قبل مثالی که در این زمینه مطرح می‌شد عمدتاً نوار موسیقی بود و دور از انتظار نیست اگر بیست سال آینده مثال هوش مصنوعی در این زمینه مطرح شود.
انتهای پیام/
لینک کوتاه :
